Fudbal kao najvažnija sporedna stvar na svijetu, sada već vijekovima sabira društvene mase na tribine stadiona, zaljubljene u ovu čarobnu igru, kako bi posmatrali igru i nadmetanje 11 na 11. I kada se 1886. u Engleskoj zakotrljala „bubamara“, vjerovatno da svjedoci te priče nisu ni mogli slutiti da će postati sportsko božanstvo, planetarno najpopularnije nadmetanje koje nema rok trajanja.
Nekada su ga igrali siromašni, a posmatrali bogati, sada to više i nije baš slučaj, posebno kada je riječ o ozbiljnim evropskim ligama, pa s pravom se može reći da je fudbal postao biznis. Sada i bogati igraju.
I tačno pola vijeka, poslije fudbala u Engleskoj, koja važi za fudbalsku kolijevku , krenuo je fudbal i na našim prostorima. Već 1908. godine stiže i prva lopta u BiH, odnosno u Mostar, a tada i kreću takmičenja, prilagođena samom formatu, pa smo već do početka Prvog svjetskog rata imali oformljene klubove u većim gradovima.
Prvi oformljeni klub bila je srednjoškolska ekipa sarajevske Gimnazije, već pomenute 1908. godine. Nakon toga nastali su i nacionalni klubovi, što je u to vrijeme bilo i sasvim prirodno, tada je nastala i FK „Slavija“ kao reprezentativan primjer kluba za koji su nastupali Srbi.
Takođe, prije rata imamo i prvi multietnički klub, 1912. godine, zvao se Sarajevo – Hajduk, da bi kasnije promijenio ime, kako i danas nosi „Željezničar“. Možda je baš tim sa Grbavice iz tog razloga, i prefiksa „multi“ po svim parametrima najpopularniji klub u BiH, ali i godinama najposjećeniji klub sa armijom navijača.
U zemljama bivše Jugoslavije lopta se zakotrljala još u 19. vijeku, u Srbiji 1896. godine, dok je u Hrvatskoj u Rijeci engleski mornari 1873. godine odigrali jedan meč, dok domicilno stanovništvo nije učestvovalo, ali jeste posmatralo.
Uslovi i infratsruktura su se mijenajali, strast i ljubav ostali su isti ili slični. I dok prednjače ostrvski dueli i gradski derbiji (turski, grčki, Zvezda – Partizan, Boka – River, Barsa – Real, italijanski ), nikako ne možemo pobjeći od istine da se fudbal komercijalizuje i da sve postaje meta bogatih za dodatne profite.
No i dalje milioni ljudi širom svijet „zeleni tepih“ koristi isključivo kao vid zabave, rekreacije i potpunog bježanja iz onoga što je fudbal bio i ostao. Način život i pravilnog odrastanja generacijama.
Fudbal kod nas
U istočnoj Hercegovni, najstariji u porodici fudbalskih klubova je trebinjski „Leotar“. Tim sa „Polica“ bliži se vijeku svog postojanja, a osnovan je daleke 1925. godine, a zatim kreće fudbalska magija i u ostalim opštinama. Takođe, i na samom jugu Srpske fudbal se igrao i odmah nakon Prvog svjetsog rata, čemu svjedoče i neke fotografije, samo što nisu postojali adekvatni uslovi i rekviziti, te je to bilo na bazi entuzijazma i „otkrivanja“ novog sporta i razonode, uz to ljudi još tada nisu bili najbolje ni upoznati sa samom važnosti i planetarnom dometu ove igre.
Na lošim terenima, uz poznavanje minimalnih uslova i loptu „krpenjaču“, nekada čak i bosi ljudi su igrali fudbal i uživali, siguran sam, mnogo više nego danas u kopačkama.