Brojni su izazovi s kojima se suočavaju studenti sa invaliditetom. Prije svega, arhitektonske barijere, zatim komunikacijske, a česte su i predrasude prema ovim studentima, što dodatno otežava proces studiranja. Zakon o visokom obrazovanju zabranjuje bilo koji vid diskriminacije, što u praksi i ne ne mora biti primjenjivo. Nažalost, Centar za studente sa invaliditetom još uvijek nije u funkciji.
Piše: Nikola Vuksanović
U Bosni i Hercegovini postoji niz zakona i pravilnika koji se tiču studenata sa invaliditetom i zabrane diskriminacije u obrazovnom procesu. Svaki od zakona, iako različiti u određenim dijelovima, promovišu jednaka prava na obrazovanje i jednake mogućnosti.
Zakon o visokom obrazovanju Republike Srpske navodi: “Pristup visokom obrazovanju ne može biti ograničen direktno ili indirektno na osnovu: pola, rase, seksualne orijentacije, fizičkog nedostatka, bračnog stanja, boje kože, jezika, vjeroispovijesti, političkog ili drugog mišljenja, nacionalnog, etničkog ili socijalnog porijekla, veze sa nekom nacionalnom zajednicom, imovine, statusa stečenog rođenjem, broja godina ili nekog drugog statusa.” Osim toga, i Statut Univerziteta u Istočnom Sarajevu jasno propisuje da je Univerzitet obavezan na pružanje jednakih uslova svima, bez direktne ili indirektne diskriminacije.
Centar za pomoć studentima sa smetnjama u razvoju (ne)radi?
Na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu trenutno studira 18 studenata sa invaliditetom.
Takođe, na Univerzitetu postoji Centar za pomoć studentima koji koordiniše podršku studentima na fakultetima i koji bi trebalo kontinuirano da radi na poboljšanju uslova studiranja za studente sa invaliditetom.
Uklanjaju arhitektonske barijere za studente sa tjelesnim invaliditetima tako da je većina fakulteta i akademija u potpunosti dostupna za studente sa tjelesnim invaliditetom (Elektrotehnički fakultet, Muzička akdemija, Poljoprivredni fakultet u Istočnom Sarajevu i odjeljenje u Vlasenici, Mašinski fakultet, Filozofski fakultet, Ekonomski fakultet Pale, Pravni fakultet Pale, Fakultet fizičkog vaspitanja i sporta, Medicinski fakultet, Fakultet za proizvodnju i menadžment).
“Na Filozofskom fakultetu u okviru Centra za pomoć studentima, studentima koji studiraju u Palama, na raspolaganju je asistivna oprema koja je namijenjena za pomoć studentima sa oštećenjima vida, oštećenjima sluha, kao i studentima sa tjelesnim oštećenjima”, navode u saopštenju Univerziteta u Istočnom Sarajevu.
Međutim, profesorica Biljana Sladoje Bošnjak, koja je jedna od koordinatorki projekta formiranja Centra, ističe da iako je u sklopu projekta dobijena veoma vrijedna oprema (asistivna tehnologija) namjenjena upravo slabovidim, gluvim i nagluvim, osobama sa tjelesnim deformitetom, zbog administrativnih univerzitetskih problema Centar ne radi.
“Nažalost, uz sve moje pokušaje, nisam dobila podršku da se bavim ovim problemom, iako sam iskreno željela da se otvore vrata Centra i da on bude u upotrebi svima onima kojima je i namijenjen. Moje iskustvo u radu sa studentima s invaliditetom je veoma pozitivno, a moja želja je bila da se u Centru zaposli bar jedan student s invaliditetom sa našeg Univerziteta i na taj način da se otvore vrata Centra za njih, da se pozovu da studiraju i da koriste opremu koja bi im i te kako pomogla u procesu učenja”, ističe Sladoje Bošnjak.
Kao još jedan od načina kojim se studentima sa invaliditetom pokušava olakšati studiranje na Univerzitetu Istočno Sarajevo jeste Sporazum Univerziteta i Matične biblioteke u Istočnom Sarajevu, prema kojem, studenti sa invaliditetom koji studiraju u Istočnom Sarajevu, imaju mogućnost korištenja asistivne opreme kojom raspolaže Matična biblioteka.
“Kroz intenziviranje dvosmjerene komunikacije sa studentima sa invaliditetom, kontinuirano se ulažu maksimalni napori da se detektuju i otklone sve barijere na koje nailaze ovi studenti, te da im se omogući studiranje na dostojanstven način”, dodaje se u saopštenju Univerziteta uz napomenu da će u upisnoj politici Univerziteta u Istočnom Sarajevu, za narednu akademsku godinu biti predstavljene mogućnosti koje Univerzitet pruža studentima sa invaliditetom.
Studenti sa invaliditetom nemaju svoje predstavnike u Studentskom parlamentu
Da bi ostvarili svoja prava, ova kategorija studenata treba da ima svoje predstavnike u zakonodavnim tijelima i institucijama kako bi osigurali implementaciju zakona i prava, međutim u Bosni i Hercegovini to još uvijek nije slučaj.
Uprkos naporima koje ulaže Univerzitet da obezbijedi što bolje uslove, čini se nedovoljno, jer se broj studenata sa invaliditetom smanjuje. Neophodno je ustrajati na izgradnji politike u oblasti invalidnosti koja će obezbijediti bolji položaj studentima sa invaliditetom i lakšu inkluziju. Studenti sa invaliditetom se ne pominju, ne pozivaju i ne ohrabruju!